ارگ رايِن يکي از بزرگ ترين بناهاي خشتي جهان است . اين بناي تاريخي بزرگ با مساحتي بيش از بيست و دو هزار متر مربع ، دومين بناي خشتي بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هر ساله ميزبان هزاران گردشگر داخلي و خارجي است .
ارگ راين در جنوب غربي شهر کنوني راين در استان کرمان ايران قرار دارد . اين بناي خشتي تا حدودي به ارگ تاريخي بم شبيه است و بر بالاي تپه‌اي قرار دارد .
قلعه راين يکي از مهم ترين آثار تاريخي کهن راين است و بر موجوديت راين قبل از اسلام مهر تأييد نهاد . گفته مي‌ شود قدمت آن به دوره ساسانيان بر مي ‌گردد . در تاريخ کرمان ، از قلعه راين در قرن اول ه .ق . نام برده شده است . قلعه‌ هايي با قدمت و سابقه بيشتر در اين محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبيعي از بين رفته اند .
پلان قلعه تقريباً مربع شکل و با چندين برج در اطراف مزين شده است . دور تا دور قلعه را حصاري در برگرفته که ارتفاع آن بيش از ده متر است . تنها ورودي قلعه از جبهه شرقي است که با سر در بزرگ و باشکوه به محوطه داخلي راه دارد .
عناصر قلعه عبارت ‌اند از بازار ، اصطبل ( تابستاني و زمستاني ) ، زورخانه ، خانه ‌هاي اعياني و محله عامه نشين . اين قلعه بخش عامه نشين و اعيان نشين دارد و فضا هاي معماري مورد نياز مردم مانند زورخانه ، مسجد و اصطبل در آن ديده مي‌ شود . مصالح کلي آن خشت خام است .
ارگ راين يک از دژ هاي فرمانروايي ميرزا حسين خان ( رايني )بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علي خان در زمان زنديه بوده است . اين ارگ پس از سرنگوني زنديه به دست آغا محمد خان قاجار جاي زندگي نوادگان ميرزا حسين خان نامي به مير حسيني بوده که هنوز گروهي از انان در اين شهر و بيشترشان در شهر کرمان باشنده هستند . فرمان روايي پدر و پسر در اين ولايت نشان از رخنه و محبوبيت آنان در اين سرزمين دارد .تا انجا که اين ارگ در بسيلري از منابع با نام ارگ ميرزا حسين خان ناميده شده است .
 
بعد از عبور از کوچه شرقي غربي به چهار سوي کوچک هشت ضلعي مي رسيم که انتهاي راهروي آن به چهار ساختمان زيبا که احتمالاً محل حاکم نشين بوده ختم مي شود . اين خانه ها به وسيله حصار و با برج هايي در اطراف محصور شده است . چنين به نظر مي رسد که خانه هاي ياد شده در زمان قاجار ساخته شده باشند زيرا پلان و نقشه آن ها شبيه بناهاي اين دوره است .
قلعه ، عناصري چون بازار ، اصطبل ( تابستاني و زمستاني ) زورخانه و محل عامه نشين دارد . از قدمت و زمان بنيان اوليه قلعه اطلاع دقيقي در دست نيست و تاکنون هيچ شواهد و مدارکي که قدمت آن را دقيقاً مشخص کند به دست نيامده است و تا زماني که تحقيقات علمي و کاوش هاي باستان شناسي انجام نپذيرد نمي توان تاريخ دقيقي براي آن منظور کرد .
اين قلعه را ميرزا حسين خان رايني ، جد سادات راين ساخته است . قلعه راين طي اعصار گذشته متأسفانه بر اثر عوامل طبيعي و انساني تخريب ، ويران و تاکنون بارها مرمت و تعمير شده است .
قلعه راين يکي از مهم ترين آثاري است که مي تواند بر تاريخ هزار ساله اين خطه گواهي دهد و بر سند موجوديت راين قبل از اسلام مهر تأييد نهاد . اين قلعه مدرک گويايي است که شايد قدمت و سابقه اين ديار را به دوره ساسانيان مي رساند و همانند راوي و قصه گوي پير و سالخورده اي که ناملايمات و طوفان حوادث کمرش را خم کرده و بر رخسارش چين و شکن افکنده ، از حکايات و داستان هاي تلخ و شيريني که عمري با آنها قرين و دمساز بوده با ما سخن مي گويد .
اين بنا تا به حال مورد بي مهري مسئولين قرار گرفته ، چرا که همچون ستاره اي کم فروغ درکنار ارگ بم مهجور مانده بود ولي اين پتانسيل امروز به واسطه تخريب ارگ بم از اهميت بيشتري برخوردار بوده و محتاج توجه ويژه مي باشد . چرا که مي تواند همچون ارگ قديم بم مايه فخر باشد .
ارگ راين الگويي از قلعه هاي مسکوني شهرهاي قديم را به تماشا مي گذارد . اين قلعه مانند ساير قلعه ها بخش عامه نشين و اعيان نشين دارد و فضاهاي معماري مورد نياز مردم نظير زورخانه، مسجد و اصطبل در آن ديده مي شود . مصالح کلي آن خشت خام است .
از نکات مثبتي که متاسفانه آنوبانيني در ديگر آثار باستاني کشور کمتر مشاهده کرده است ؛ حضور راهنمايان کافي ، با اطلاعات مناسب در اين ارگ براي راهنمايي مسافران است که با دلسوزي و جديت قابل تحسيني از ميهمانان استقبال مي کنند .