غار سهولان
غار « سُهولان » در روستاي « سهولان » 42 کيلومتري شمال شرق مهاباد در استان آذربايجان غربي واقع شده ‌است .
سهولان به زبان کردي به معني يخبندان است و مردم محلي غار را « کونه کوتر » يعني لانه کبوتر نيز مي ‌نامند . دليل اين نامگذاري وجود تعداد زيادي لانه کبوتر درون غار است .
اين غار در فهرست آثار طبيعي ملي ايران قرار دارد .
مقدمه اي درمورد غار سهولان :
هر چند از نظر آغاز پيدايش به دوره دوم زمين شناسي ( کرتاسه ) برمي گردد اما در هيچ يک ازکتب معتبر فارسي . کردي . ترکي و عربي نامي از آن برده نشده است . تنها " ژاک دمورگان "جهانگرد فرانسوي بين سال هاي 1896-1892ميلادي کهدر ايران مشغول نوشتن کتاب جغرافياي غرب ايران بوده غار را ديده و با کمک ساکنين روستا بوسيله کلک از راه آبي وارد غار گشته و از راه خشکي بالايي خارج گشته است . کروکي دمرگان 60% با واقعيت کنوني همخواني دارد . در سال 1350 ه.ش يک هيئت غارنورد از دانشگاه آکسفورد با تجهيزات کامل از غار ديدن کرده و درباره ي آن نوشتند که غار سهولان يکي ازعجيب ترين غار هاي آبي جهان به شمار مي رود . سرانجام در سال1370ه.ش هياتي براي شناسايي از غار ديدن کرده و اقداماتي اوليه را براي بازگشايي مسير انجام داد نکهدر سال 1376 ان را تکميل نموده و در نهايت شهرداري مهاباد ان را براي استفاده عموم آماده نمود اما هنوز براي کشف مسير هاي ديگر غار بايد کار کرد . هم اکنون اين غار توسط شرکت تعاوني گردشگري و تفريحي غار سهولان و شهرداري مهاباد اداره مي شود .

سهولان از نظر تاريخي :
به گفته کارشناسان اين غار از قديم الايام مورد استفاده مردم قرار گرفته و در اين رابطه سفال هايي مربوط به دوره ي اشکاني و جام مسي ايلخاني کشف شده است . مردم روستاي مجاور که غار با نام روستايشان " سهولان " شناخته شده است - به ياد دارند که در قسمت خشک غار گور هايي وجود داشته که به زمان حمله روس ها به منطقه و پناه گرفتن مردم به ان جا برمي گردد .

مشخصات فيزيکي غار :
غار از دو بخش آبي باسه حوضچه به هم چسپيده و بخش خشکي مجاور آن درست شده است غار آهکي است بنابراين داراي قنديل هاي زيبا و فراواني است که بر هر کدام از آن ها نامي نهاده اند مثل : هشت پا - لاک پشت - ستاره دريايي - خوشه انگور و ... . عميق ترين قسمت آبي غار 52 متر و ميانگين عمق آن20متر مي باشد غار فعال بوده و دليل فعاليت آن رشد قنديل ها است . ارتفاع بخش خشکي غار به 250 متر مي رسد که مزين به قنديل هاي بسيا زيباست که با برق رساني انجام شده براي بازديد کنندگان ملموس است . موجوداتي زنده در داخل غار وجود دارند که عمده آنها کبوتر و خفاش استو همچنين نوعي سخت پوست شبه آرتيميا در داخل آب يافت شده که مستلزم شناسايي بيشتر است . در محل اتصال قسمت آبي با خشکي در عمق غار يا شيب تند وجود دارد که در انتهاي ان تونلي کنده شده وجود دارد کهبه عقيده ي کارشناسان مربوطه راهي مخفي براي رسيدن به قلعه ي بالاي کوه بوده که بر اثر مرور زمان مسدود گشته است .

مختصات سنگ ها وآب داخل غار :
جنس سنگ ها : آهک دولوميتي ورسوبي  .
فشار هوا در غار :892ميلي بار .
رطوبت :70%الي80%. .
ارتفاع آب از سطح دريا :1780متر .
دماي هواي داخل : 13درجه بالاي صفر .
دماي آب غار : متغير در فصول مختلف بين 7 الي10درجه .