مسجد جامع خرمشهر از قديم يکي از مراکز اصلي شهر خرمشهر بوده ، به طوري که هنوز نيز اين مرکزيت را پس از پايان جنگ ايران و عراق و تخريب کامل شهر خرمشهر و بازسازي دوباره آن حفظ نموده‌ است . در مقابل اين مسجد بازارچه بزرگي وجود دارد که اصناف گوناگون در آن به کسب و کار مشغول هستند .
 
مسجد جامع خرمشهر ، نماد مقاومت
پس از آغاز جنگ ايران و عراق در ?? شهريور ???? ه . ش شهر خرمشهر به دليل نزديک بودن به مرز شلمچه ، يکي از اولين نقاطي بود که مورد حمله ارتش بعثي عراق قرار گرفت . مدافعان اين شهر که اغلب از مردم بومي و تعدادي دانشجو بودند ، توانستند با حداقل امکانات نظامي به فرماندهي محمد جهان آرا که در آن زمان فرماندهي سپاه پاسداران خرمشهر را بر عهده داشت با سلاح‌ هاي سبک خود و با استفاده از موقعيت آشنايي با منطقه ، مدت ?? روز در مقابل ارتش عراق مقاومت کنند و سرانجام در تاريخ ? آبان ???? ه .ش آخرين مدافعان شهر نيز به خاطر فشار زياد ارتش بعثي عراق و کمبود سلاح و تجهيزات مجبور به عقب نشيني از شهر گرديدند . خرمشهر پس از ??? روز (?? ماه) اشغال توسط ارتش بعثي عراق ، در تاريخ? خرداد ???? ه .ش با حمله نيرو هاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ، ارتش جمهوري اسلامي ايران و نيروي مقاومت بسيج ، طي چهار مرحله عمليات نظامي با عنوان عمليات بيت المقدس پس از محاصره خرمشهر ، بازپس‌ گيري شد .
 
مسجد جامع خرمشهر يکي از تنها ساختمان هايي بود که در اين شهر ، پس از بازپس گيري به صورت نيمه سالم باقي مانده بود و همچنين چون اين مسجد در زمان مقاومت [ قبل از اشغال ] مرکز فرماندهي و تدارکات و گردهمايي مدافعان شهر بود ، لقب نماد مقاومت را به خود گرفت که در حال حاضر نيز بين بازماندگان جنگ و علاقمندان به تاريخ جنگ ايران و عراق به همين عنوان شناخته مي ‌شود .
 
مجموعه روايت هاي سقوط خرمشهر
نمي‌‌‌دانم تا حالا خرمشهر رفتي يا نه؟ هر دو تا کوچه يک مسجد يا حسينيه وجود داره .
ولي نمي‌‌دونم چرا وقتي پاي صحبت راويان مقاومت آن روزهاي خرمشهر مي‌نشيني ، همه از مسجد جامع مي‌گن . از اينکه مسجد جامع ميعادگاه عاشقان شده بود . از اينکه از همون روزهاي اول هر کسي هر کاري داشت . مسجد جامع مي‌رفت . اگر کسي غذا مي‌ خواست ، مسجد جامع مي‌ رفت اگر کسي مجروح شده بود مسجد جامع مي‌ بردنش . اگر کسي دنبال گمشده ‌اش مي ‌گشت مسجد جامع مي ‌رفت و حتي اگر کسي اسلحه مي ‌خواست مسجد جامع مي‌ رفت .
سازماندهي نيرو ها در مسجد جامع بود و خلاصه هر کاري که فکرش را بکني در مسجد جامع صورت مي ‌گرفت .
 
کتاب ‌ها را که مي ‌خواندم ناخودآگاه ياد شنيده‌ ها و خوانده‌ هايم از صدر اسلام و نقش مسجد در زمان پيغمبر افتادم . در آن زمان هم مسجد محور کار ها بود . و حالا بعد از 1400 سال در خرمشهر باز مسجد جامع محور تمام کار ها شده بود . مقر فرماندهي شده بود . و در روز هاي سخت مقاومت تنها چيزي که باعث دلگرمي همه مي ‌شد مناره هاي بلند و مقاوم مسجد جامع بود . و به گفته شهيد آويني مسجد جامع قلب شهر بود که مي‌تپيد و تا بود مظهر ماندن و استقامت بود و البته مسجد جامع هم از هجوم توپ و خمپاره دشمن در امان نماند و 24 مهر 59 مسجد جامع مورد اصابت توپ و خمپاره دشمن واقع شد .
 
و امروز وقتي وارد مسجد جامع مي‌شوي آرامشي غريب تمام وجودت را فرا مي‌گيرد . در و ديوار مسجد با تو حرف مي‌زند و مي‌خواهد تمام آنچه  را که اتفاق افتاده بازگو کند .
مسجد جامع سمبل مقاومت است .
 
مسجد جامع خرمشهر را کاملا بازسازي کرده اند و هيچ اثري از آنچه بر اين مسجد رفته نيست . به اين مي گويند حفظ آثار و ارزش هاي دفاع مقدس .
در شهر خرمشهر اثر حفاظت شده از آثار تخريب و ويراني جنگ و اشغال اين شهر را به سادگي نمي توان مشاهده کرد . خرمشهر بازسازي شده و زندگي در آن جريان دارد . شايد در آينده نه چندان دور به سختي بتوان ثابت کرد که بر اين شهر چه رفته است . کودکان خرمشهري از سقوط خرمشهر چيز زيادي نمي دانند .
 
در مقابل مسجد جامع خرمشهر ، ميدان بزرگي بري تجمعات و برگزاري مراسم دفاع مقدس توسط بنياد حفظ آثار و ارزشهي دفاع مقدس احداث شده است .