آشوراده دهي در مرکز شبه جزيره ميان کاله در شهرستان بندر ترکمن ، استان گلستان است . آشوراده تنها جزيره ايراني درياي خزر است . اين جزيره که در سده هاي گذشته در پي عملکرد و فعاليت گروه هاي انساني با حفر کانال از توده اصلي خشکي خود ( شبه جزيره ميانکاله ) جدا افتاده است .
آشوراده در اغلب منابع تاريخي به عنوان مجمع الجزاير آشوراده که متشکل از سه جزيره بوده است ، آمده که با بالا آمدن سطح آب هر دو جزيره کوچک انتهاي آن در آب فرو رفته و در حال حاضر تنها يک جزيره باقي مانده است . اين شبه جزيره در زمان صفوي به عنوان شکارگاه مورد توجه قرار گرفته و به اين سبب دژ هايي در اين جزيره بنياد شد .
طول جغرافيايي آشوراده برابر ??????? عرض جغرافيايي آن ??????? است .
محدوده « آشوراده » در اثر بالا آمدن سطح آب درياچه خزر توسط کانال طبيعي « خزيني » به صورت جزيره آشوراده از شبه جزيره ميانکاله جدا شده است . به اين ترتيب ، جزيره آشوراده از شمال به درياچه خزر ، از شرق به تنگه اي باريک موسوم به « تنگه چپق اوغلي » و از غرب به کانال طبيعي خزيني و ادامه شبه جزيره ميانکاله و از جنوب به خليج گرگان منتهي مي شود .
ارتفاع آشوراده از سطح دريا هاي آزاد برابر ??- متر است . جزيره با آب و هواي معتدل در ? کيلومتري غرب بندر ترکمن قرار دارد و تا سال هاي پيش با امکاناتي همچون پاسگاه ژاندارمري ، شرکت تعاوني روستايي ، مدرسه راهنمايي ، مغازه ، مسجد و حسينيه بيش از ???? نفر سکنه داشته است که به مشاغل دامداري ، کارگري ، پيشهوري و ماهي گيري مشغول بوده اند اما با وقوع سيل سال ???? اين جزيره خالي از سکنه شد و هم اکنون تنها کارمندان شيلات در آن ساکن هستند .
هم اينک اين جزيره دو بناي تاريخي در خود دارد . قلعه روس ها که در زمان رضا شاه بناي آن تجديد گرديده و به پاسگاه تبديل شده و خانه وزير مختار روس ، قلعه تخريب گرديده و خانه نيز در حال تخريب است .
پوشش گياهي جزيره ، بوتههاي تمشک ، نوعي خار خودرو و درختان انار ترش است و حيواناتي همچون شغال ، روباه ، خرگوش ، ماهي ، قرقاول ، کبک و پرندگان دريايي در جزيره يافت مي شوند .
نام
لفظ « آشوراده » در زبان ترکمني بمعناي « جزيره آشور » است . و داراي دو بخش آشير ( آشور ) و آدا ( جزيره ) { آشيرآدا = آشوراده } است . ترکمن ها به اين جزيره « مال آشير » هم مي گويند زيرا در زمان هاي قديم از ساحل بندر ترکمن دام هاي خود را جهت تعليف به جزيره مي رساندند و در اين لفظ « مال » به معناي « دام » و « آشير » به معناي مصدري « رساندن » است . مقاله هاي نيازمند ياد کرد .
1 - موقعيت جغرافيايي :
جزيره آشوراده درمنتهي اليه شرقي شبه جزيره ميانکاله درجنوب شرقي درياي خزر با وسعتي در حدود 1200 هکتار واقع شده است که شمال اين جزيره را درياي خزر و جنوب آنرا خليج گرگان احاطه نموده و شرق آن به واسطه تنگه باريکي که خليج گرگان را به درياي خزر مرتبط ميسازد از خشکي جدا ساخته و غرب آن بوسيله کانالي از شبه جزيره ميانکاله جدا گرديده است . آب و هواي اين جزيره مشابه آب و هواي شمال کشور است داراي زمستاني معتدل و تابستان هايي گرم معتدل با رطوبت بالا مي باشد ، حداقل درجه حرارت در زمستان 7 درجه سانتيگراد و درتابستان 37درجه سانتيگراد و متوسط دماي ساليانه 16 درجه سانتيگراد مي باشد .
2 - تاريخچه آشوراده :
سير تاريخي جزيره آشوراده مبين اين واقعيت است که اين جزيره در مقاطعي از گذشته مرکز مبادلات تجاري و فعاليت هاي مختلف اقتصادي بوده است در سال 1215 هجري شمسي برابر با 1836 ميلادي جزيره به اشغال روس ها درآمد و محل رقابت استعماري روسيه تزاري و بريتانيا بوده و از اين جهت موقعيت حساسي داشته است . در زمان ناصر الدين شاه ، ميرزا تقي خان امير کبير درصدد پس گرفتن آشوراده برآمد و سرانجام پس از سقوط تزاريسم بموجب عهد نامه مودت بين ايران و روسيه منعقده مورخ 26 فوريه 1921 در مسکو چنين مقرر گرديد ؛ بواسطه عدم تمايل دولت شوروي نسبت به استفاده از ثمره غاصبانه دولت تزاري از جزيره آشوراده و همچنين خريد فيروز آباد با اراضي آن مطابق قرارداد 28 مي 1892 از طرف ايران به روسيه انتقال داده شده بود به ايران مسترد گرديد .
3 – استعداد ها و قابليت هاي جزيره :
موقعيت آب و هوايي مناسب ، وجود خليج گرگان نزديکي به مراکز عمده جمعيتي نظير شهرستان ترکمن و گرگان ، و از سوي ديگر همجواري با سواحل غربي مازندران ، استعداد هاي بالقوه فراواني به اين جزيره داده است که اهم آن عبارتند از :
الف – موقعيت جغرافيايي و طبيعي : جزيره منحصر به فرد ملي بين المللي در سطح درياي خزر که بستر مناسبي براي زيست گونه هاي مختلف جانوري و همچنين فعاليت هاي شيلاتي و اقتصادي فراهم ساخته است .
ب- موقعيت توريستي : ازگذشته دوربه لحاظ شرايط اقليمي و چشم اندازهاي زيباي طبيعي مورد توجه جهانگردان و گردشگران داخلي و خارجي بوده است .
ج- دور بودن از گل و لاي رودخانه هاي محلي و برخورداري از سواحل کم عمق و غير باتلاقي آن براي فعاليت هاي شيلاتي و تفريحي مناسب است .
د- وجود اماکن تاريخي همچون قلعه قديمي و منزل خوزيني اين منطقه را واجد شرايط ميراثي نموده است .
هـ - وجود ذخاير غني آبزيان ( ماهيان خاوياري و استخواني ) موجب رونق هرچه بيشتر فعاليت هاي شيلاتي شده است که مي توان به استقرار فعاليت شيلات ناحيه چهار ايران در آن اشاره کرد .
و – وجود زيستگاه حيات وحش ( اکوتوريسم آبي و خشکي مناسب ) که هر ساله سبب جذب پرندگان مهاجر نادر مي گردد . علاوه بر اهميت اکولوژيکي و زيست محيطي ، مکان مناسبي براي مطالعات حيات وحش جانوري است .
ز- عدم تمرکز جمعيت در سطح جزيره و عدم تعارضات اجتماعي ، آن را براي ايجاد بستري مناسب توريستي – شيلاتي و اقتصادي فراهم نموده است . ( عليرغم اينکه در گذشته هاي نه چندان دور بالغ بر 1400 نفر سکنه داشته در حال حاضر فاقد جمعيت ساکن بوده و فعاليت آنها صرفا منوط به فعاليت هاي شيلاتي است ) .
ح – امکان توسعه فعاليت هاي تفريحي ، فرهنگي و ورزشي با ايفاي نقش فرامرزي .
4 - سوابق اقدامات استان گلستان براي ايجاد منطقه نمونه گردشگري آشوراده :
الف – در طرح گسترش صنعت گردشگري استان گلستان ، جزيره آشوراده اولويت اول استان در صنعت گردشگري شناسايي شد که تهيه طرحهاي جامع تفصيلي براي گسترش صنعت توريسم و تبديل جزيره به قطب گردشگري استان پس از تصويب برنامه عمران جزيره در برنامه سوم توسعه کشور نيز به تصويب رسيده است .
ب- در سفر رياست محترم جمهوري به شهرستان ترکمن در پاسخ به خواسته هاي مردم که بنا بر مقابله با بيکاري 24% جوانان شهرستان ، خواستار ايجاد دهکده توريستي آشوراده در آن شهرستان شدند ، ايشان اعلام نمودند که جزيره آشوراده که از مناطق گردشگري است و در جلسات گذشته هيات دولت بعنوان منطقه نمونه گردشگري اعلام شده بود تصميم گيري خواهد شد ، بنابراين به همت مردم اين موضوع را عملي خواهيم کرد و بدنبال اين تعهد به مردم اين موضوع بعنوان يکي از مصوبات هيئت وزيران در استان گلستان که مقرر گرديد جزيره آشوراده بعنوان يکي از طرح هاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تلقي شده تا اقدامات لازم براي تبديل شدن آن به منطقه نمونه گردشگري صورت گيرد .
ج- حدود 380 هکتار از اراضي جزيره آشوراده که متعلق به بنياد علوي بود در سال 1381 جهت ساماندهي جزيره به سازمان همياري شهرداري ها واگذار گرديد که زمين فوق در سال 1382 با قيمت کارشناسي به سازمان خصوصي گردشگري به مديريت آقاي يزدان پناه جهت سرمايه گذاري واگذار گرديد .
جزيره آشوراده از لحاظ اکوتوريسم يکي از مناطق استثنايي کشور است و با اجراء طرح گردشگري ، مي تواند به عنوان يکي از قطب هاي گردشگري کشور تبديل شود .
بهره گيري از پتانسيل موجود مي تواند در جذب گردشگران داخلي و خارجي ، بهبود وضعيت اقتصادي منطقه ، ايجاد اشتغال ، ايجاد ارتباط بين مردم بومي با گردشگران و نهايتاً توسعه منطقه کمک مي کند .
5 – مشکلات :
الف – به موجب مقررات سازمان محيط زيست کشور هرگونه بهره برداري گردشگري و توريستي از 380هکتار از اراضي جزيره آشوراده نيازمند ارائه گزارش ارزيابي زيست محيطي بوده و هرگونه عمليات در اين محدوده غير قانوني تلقي مي گردد .
ب- به استناد ادعاي سازمان حفاظت محيط زيست ، بنياد مستضعفان و جانبازان با در اختيار داشتن اسناد مالکيت بخش هاي وسيعي از پناهگاه حيات وحش ميانکاله 380 هکتار از اراضي ملي شده جزيره آشوراده را به شرکت خصوصي واگذار کرد ، که اسناد مربوطه غير قانوني است ، زيرا اداره ثبت بدون توجه به حاکميت سازمان محيط زيست از سال 1352 در منطقه ميانکاله بدون توجه به ملي اعلام شدن اراضي اين منطقه ، اقدام به صدور سند به نام بنياد علوي کرده است .