آلاشْت يکي از شهر هاي شهرستان سوادکوه در استان مازندران و زادگاه رضاشاه پهلوي مي باشد . نام آلاشت در زبان محلي به معني آشيانه عقاب است . وجه تسميه آن نيز احتمالاً وجود عقاب هاي فراوان در کوه هاي بلند اين منطقه است .
جغرافياي انساني
مطابق با سرشماري نفوس و مسکن سال ???? ، آلاشت داراي ??? خانوار و جمعيتي معادل ??? نفر مي باشد که ??? نفر مرد و ??? نفر زن مي باشند . جمعيت باسواد شهر کلاً ??? نفر مي باشد که شامل ??? نفر مرد و ??? نفر زن مي شود . در اين شهر کلاً ??? نفر بي سواد مي باشند . آلاشت از چند محله تشکيل شده و نام خانوادگي بيشتر اهالي ، پسوند همان محله را نيز دارد . يکي از سرگرمي هاي سالخوردگان آلاشت ، جمع آوري گياهان دارويي در فصل بهار است .
وضعيت جغرافيايي
آلاشت در ارتفاع ???? متري سطح دريا قرار گرفته است ، دامنه دماي اين شهر بين ? .? تا ?? درجه سانتيگراد مي باشد و ميانگين بارندگي سالانه آن بين ??? تا ??? ميلي ليتر مي باشد . آلاشت داراي حيات وحش حفاظت شده است که مي تواند درختان سياه ريشه مانند گردو ، فندوق و گيلاس را در خود پرورش دهد .
معماري آلاشت
کوچه هاي بسيار باريک که فقط دو نفر مي توانند از کنار هم عبور کنند از خصوصيات آلاشت است . خانه ها عموماً خشتي و سقف ها تخته پوشند . اغلب کوچه ها سنگفرش شده اند . آب آشاميدني آلاشت از چشمه اي به نام « هرى خامه » تامين مي شود که به اعتقاد اهالي خاصيت دارويي دارد .
اهميت تاريخي
آلاشت به دليل موقعيت جغرافيايي خود ، کمتر مورد توجه فاتحين ايران بوده است . اين شهر کوچک ، محل تولد رضاشاه است . خانه اي که رضاشاه در آن به دنيا آمد ، به کتابخانه مبدل شده است .
مردم آلاشت به چهار نسل تقسيم شده اند . نسل اول مربوط به کساني است که بالاي هفتاد سال سن دارند که اکثرا فوت شده اند . نسل دوم ، نسل ماست که اکثرا تحصيلکرده و ساکن تهران يا شهرستان هاي مختلف هستند . نسل سوم ، نسل بچه هاي انقلاب و بعد از انقلاب بالاي بيست سال هستند که اکثر دچار مشکلات خاص خود هستند که براي يافتن شغل يا ادامه تحصيل مجبور به سکونت در تهران يا شهرستان هاي مختلف شده اند . و نسل چهارم بچه هاي زير پانزده سال هستند که از آداب و رسوم مردم آلاشت بي بهره اند .
فرهنگ ميهمان نوازي مردم اين روستا ، مانند طبيعتش ، هنوز بکر و دست نخورده باقيست .
توسعه در آلاشت راهي متفاوت با روال مرسوم در ساير شهر هاي ايران را طي کرده است . در اين شهر که پذيراي مسافران و گردشگران بسياري است ، ساخت و ساز ها به شدت کنترل شده است . شهردار معتقد است که آلاشت نبايد به سرنوشت کلاردشت يا جواهرده دچار شود . ميراث اصلي اين شهر طبيعت زيباي آن است و بايد به شدت از آن مراقبت کرد . کوچه پس کوچه هاي زيباي « آلاشت » بسيار تميز و پاکيزه اند . در کنار هر خانه يي ظرف فلزي مشبک مخصوص زباله با در بسته قرار دارد و زباله ها در کيسه هاي مشکي رنگ نگهداري مي شود . تمام کوچه ها به زيبايي سنگفرش شده و روشنايي معابر به نحو مطلوبي تأمين شده است ، به گونه اي که شب هاي آلاشت با نورپردازي زيبا ، فضاي دل انگيزي براي پياده روي و لذت بردن از هواي پاک کوهستان پديد آورده است . جالب آنکه پياده روي شبانه در اين دهکده ، نه تنها تفريح گردشگران بلکه جزء عادات اهالي نيز هست .
نکتهي ظريفي که در توسعه آلاشت بايد به آن توجه کرد ، تحول آلاشت در دو دوره قبل و بعد از انقلاب است ؛ اين منطقه به دليل انتساب به خاندان پهلوي ( زادگاه رضاخان ) در سال 1352 صاحب شهرداري شد . يکسال بعد مسجد جامع شهر احداث گرديد و اين آخرين امتيازي بود که در دوره پهلوي به اين شهر داده شد . اما پس از انقلاب و با رويکرد توسعه همه جانبه ، اين شهر کوچک ، گام هاي بزرگي برداشت . همدلي شورا و شهردار ، و توجه هر دو به مسايل فرهنگي موجب شد که در نخستين گام ، موزه مردم شناسي در اين شهر تأسيس شود . در گام دوم ، با پي گيري هاي مستمر شهردار ، نخستين رصد خانه استان مازندران در اين شهر کوچ احداث شد . روز پنجشنبه ، ششم ارديبهشتماه 1386 اولين رصد خانه آماتوري مازندران با حضور استاندار مازندران ، فرماندار سواد کوه و شهردار آلاشت و برخي علاقه مندان به علم اخترشناسي ، تعدادي از نمايندگان مجلس ، استاد نجوم دانشگاه بابلسر جناب آقاي دکتر خصالي ، و با حضور بيش از 400 ميهمان افتتاح و راهاندازي شد . در اين رصدخانه تلسکوپ 14 اينچ LX200R زير گنبدي به قطر 4 متر نصب شده و از ديگر امکانات مجموعه آن مي توان به آسمان نما ، ترازوي نجومي ، مجموعه کامل نرمافزار ها ، کتب و عکس و پوستر هاي اختر شناسي ، اتاق رايانه و سالن همايش اشاره کرد . ساخت اين رصدخانه پروژه اي کم نظير در سطح کشور محسوب مي شود چرا که حمل کليه مصالح ساختماني به بالاي تپه محل احداث رصد خانه توسط چهارپايان و يا به شکل دستي صورت گرفته است .
شهرداري آلاشت با هدف توسعه گردشگري و تسهيل در شرايط اقامتي در اين شهر ، اقدام به احداث واحدهاي ويلايي در قالب سوئيت هاي مبله و معمولي کرده است . از آنجايي که در حال حاضر هيچ مهمانسرا و يا هتلي در شهر فعال نيست ، سوئيت هاي شهرداري تنها مراکز اقامتي مجهز و در دسترس هستند که مسافران مي توانند با آسودگي از آن استفاده کنند . خوشبختانه استقبال گردشگران از اين واحد ها به گونه اي است که در چهار فصل سال ، در تعطيلات آخر هفته اين مرکز مملو از مسافر و گردشگر است .
پس از تأسيس رصدخانه آلاشت ، زمينه براي ارتباط فرهنگي مردم اين منطقه با ساير بخش ها بيشتر شد .
اما در کنار همهي اين امکانات ، طبيعت زيباي آلاشت جاذبه اي فوق العاده دارد . « غار ديو » با سوراخ هاي زياد سنگي ، آهکي و مرمري در دل جنگل ، آرميده است . اين غار يکي از کهن ترين سکونت گاه هاي بشر است . جنگل هاي آلاشت ، بسيار بکر و زيبا باقي مانده اند . جنگلي پر از درختان توسکا ، راش ، انجيلي ، ممرز ، بلوط ، سرخ وليک ، نارون ، آزاد ، سرو زربين ، کاج بادامي و سدروس و گياهان خودرو ، بوته هاي سبز فرنجمشک ، با گل هاي کمياب صورتي رنگ بوته هاي سوزان گزنه ، گياه کمياب چز ، گياه کمياب هوک چو ، درختچه هاي سرخ دار زرشک ، نسترن و شمشاد جنگلي که پر از خاصيت دارويي هستند . جنگلي که در بلند اي آن از « کرفس وحشي » آکنده است . جنگلي که درخت هاي گلابي ، زالزالک ، انجير ، ازگيل ، آلوچه و بوته هاي تمشک و توتفرنگي هاي وحشي را در دل خود جاي داده است . اين جنگل هر ساله از اواسط بهار تا اواخر تابستان پذيراي گروه هاي طبيعت گردي و کوهنوردي است . مسيرهاي جنگلي از آلاشت تا سواحل مازندران ، چنان زيبا و جذاب است که پتانسيل بالايي براي توسعه گردشگري در منطقه ايجاد کرده است .