محوطه پيش ار تاريخي سيلک در حدود 4 کيلومتري جنوب غربي کاشان واقع گرديده که از دو تپه و دو گورستان تشکيل شده است . امروز بر روي بقاياي گورستان الف ، با قدمتي 3500 ساله که در حدود دويست متري تپه جنوبي است ، بلوار بيست و چهار متري امير کبير کشيده شده و گورستان ب نيز با آثاري با قدمت 3000 ساله تبديل به باغ انار شده است .
 در بيست و چهارم شهريور سال 1310 تپه هاي سيلک کاشان در فهرست آثار ملي ايران با شماره 38 به ثبت رسيد  . ناحيه سيلک ( فتح يا و سکون لام در رايج ترين تلفظ ) به عنوان يکي از قديمي ترين مراکز سکناي بشر ما قبل تاريخ در ايران شناخته شده است . تا پيش از آغاز کاوش هاي علمي ، کسي به ارزش باستاني و اهميت تاريخي آن پي نبرده بود .
 
در سال 1311 هجري خورشيدي ، هياتي فرانسوي به سرپرستي دکتر گريشمن از طرف موزه لوور فرانسه ، در اين تپه ها به عمليات اکتشافي پرداختند و بعد از کندن کانال ها و گمانه هاي حفاري ، نمونه ها و اشياي نفيس و نويد بخشي به دست آوردند که موجب شد تا سال 1316 خورشيدي ، متناوبا اين کاوش ها ادامه يابد . اين منطقه مسکوني در جوار بقاياي درياي تتيس ( درياي عظيمي که تمام فلات مرکزي ايران و افغانستان را در برگرفته بوده ) قرار گرفته و شايد با خشک شدن آرام دريا و پديد آمدن خشکي هاي حاصلخيز ، انسان هايي را که احتمالا در ارتفاعات زندگي مي کرده اند ، به سمت خود کشانده است . منطقه اي بسيار کهن با قدمتي در حدود 7000 سال !
سيلک شامل دو تپه شمالي و جنوبي ، به فاصله 600 متري از يکديگر و در قبرستان الف و ب مي باشد . قبرستان الف با قدمت 3500 ساله در 200 متري جنوب تپه جنوبي قرار داشت که امروزه بر روي آن بلوار 24 متري اميرالمومنين کشيده شده و قبرستان ب نيز با قدمت 3000 ساله در زير باغ ها و زمين هاي کشاورزي ضلع غربي تپه قرار گرفته است!  .
 
چگونگي کشف تپه ها :
پيدا شدن چند ظرف کم نظير در اوايل سال 1933 در پاريس و شناخته شدن محل اکتشاف اين ظروف که در سيلک کاشان بود ، توجه باستان شناسان خارجي را به اين محل معطوف داشت .  نهايتا " مشاور موزه ملي فرانسه در اکتبر همان سال ( 1933 ميلادي ) مجوز حفاري در اين نقطه را به دست آورده و هيئتي را که از طرف ايشان در ايران ( شمال لرستان ) مشغول حفاري بود مأمور نمود تا در سيلک کاشان به انجام حفاري بپردازد .
اين هيئت به سرپرستي رومن گيرشمن از نوامبر سال 1933 تا ژانويه 1938 با انجام سه فصل حفاري و کاوش در سيلک به ارزش هاي والاي اين ناحيه پي برده و به نتايج قابل توجهي رسيدند . گزارش جامع اين حفريات و تحقيقات در سال 1938 ميلادي به صورت دو جلد کتاب به زبان فرانسه در پاريس منتشر شد . با انتشار اين گزارش سيلک کاشان به عنوان مهد و خاستگاه يکي از کهن ترين تمدن هاي بشري مطرح و نگاه ها را به خود متوجه ساخت . اين گزارشات امروزه به صورت يک منبع و مرجع اطلاعاتي راجع به فلات مرکزي ايران مي باشد که مورد استفاده محققين و باستان شناسان ايراني و خارجي است .
گيرشمن پس از انجام کاوش هايش چنين نتيجه گرفت که در محوطه سيلک ، شش دوره فرهنگي متمايز را مي توان مشخص کرد که از 7500 سال پيش آغاز شده و تا هزار? اول قبل از ميلاد ادامه داشته است .
اشيا و خاصه سفالينه هاي بدست آمده از سيلک را مي توان در موزه هاي مشهور جهان و ايران مشاهده نمود  . همچنين گنجينه اي از اشياي طلايي سيلک در اختيار يک مجموعه دار ژاپني مي باشد  .
 
با تمام ويژگي هاي منحصر به فرد سيلک ، افراد زيادي به ديدن تپه نمي روند چرا که در نگاه ابتدايي يک تپه خاکي جاذبه براي ديدن ، آن هم در گرماي شهر کاشان ندارد ولي با کمي توجه به قدمت و شناخت تاريخ ، آن وقت اين تپه دالاني براي ورود به دنيايي ديگر محسوب خواهد شد و اين ، وسوسه ديدار از آن را برخواهد انگيخت .
اين تپه در مغرب مسير کاشان - فين و در مجاورت جاده قرار دارد . سيلک در حال حاضر مشتمل بر يک تپه شمالي و يک تپه جنوبي است که به فاصله 500 متر از يکديگر قرار دارند .در جلو اين تپه ها گورستان هايي از انسان هاي ما قبل تاريخ وجود دارد . اين تپه ها براي افراد عادي جذابيت فراواني ندارد . به غير از قسمت کوچکي از ديوار هاي خشتي و چند ابزار و اسکلت به نمايش گذاشته شده ، تنها تپه هاي خشک و بي آب و علف ديده مي شود که احتمالا توجه افراد عادي را جلب نخواهد کرد .
تپه هاي سيلک پس از کاوش هاي گيريشمن بدست فراموشي سپرده شد و به مرور زمان تبديل به محل تخليه نخاله هاي ساختماني و تجمع معتادان شد تا اينکه در سال 1380 طرح بازنگري سيلک به مدت 5 سال و زير نظر دکتر صادق ملک شهميرزادي آغاز شد  . تلاش هاي دکتر ملک شهميرزادي و انتشار نتايج طرح به صورت پنج جلد کتاب موجب شد تا بار ديگر نگاه ها به سوي سيلک جلب شود  . اين کتاب ها که با عناويني چون نقره کاران سيلک  ، سفالکاران سيلک  ، شکارگران سيلک  ، نساجان سيلک و زيگورات سيلک منتشر شدند ابعاد تازه اي از تمدن ساکنان سيلک را به محققين و باستان شناسان معرفي نمود  . ارائه فرضيه زيگورات بودن تپه ها از سوي جناب دکتر نيز عامل مهمي در افزودن اهميت سيلک شد  .
 
زيگورات چيست؟
زيگورات معماري مذهبي ويژه شهر هاي عمده بين النهرين ( عراق کنوني ) و ايران بوده است که بصورت برج مطبق هرمي شکل بنا مي شد . ساخت زيگورات ها از 4200 تا 2500 سال پيش متداول بوده است  .
زيگورات بناي خشتي تو پر فاقد فضا هاي داخلي است که سطح خارجي آن داراي پوششي از آجر است . ابعاد قاعده زيگورات ها مربع و يا مستطيل و اندازه آنها بين 50 در50  يا 40 در  50 متر متغير است . از نظر موقعيت جغرافيايي تا قبل از کشف زيگورات سيلک   بين سومر  بابل  آشور و جنوب غربي ايران توزيع شده اند . براي نخستين بار در فلات مرکزي ايران نيز از بقاياي زيگوراتي در سيلک کاشان خاک برداري شده است . تاکنون هيچ يک از زيگورات هاي شناسايي شده بطور سالم و کامل باقي نمانده است و لذا ارتفاع اصلي آنها مشخص نشده است . دست رسي به فوقاني ترين طبقه زيگورات بوسيله پله کان و يا راه شيب دار صورت مي گرفت . فضا هاي اطراف زيگورات ها را با درختکاري و يا مرغ فضاسازي مي کردند .
 از 32 زيگوراتي که تاکنون در ايران و عراق بر اساس متون تاريخي (11) و بر اساس کشفيات باستان شناسي (21) شناسايي شده اند 5 زيگورات در ايران و 27 زيگورات در عراق قرار دارند که زيگورات سيلک کهن ترين آنهاست .
 
امسال (1386) برگزاري همايش و جشنواره اي با عنوان سيلک شناسنامه کهن ملي ضمن معرفي بيشتر و بهتر اين اثر ارزشمند موجبات مطرح شدن ايده تلاش براي ثبت سيلک ( و محور تاريخي منتهي به باغ فين و محوطه پيش از تاريخ پشت باغ با نام کفتارخون ) در فهرست آثار جهاني گرديد که اميدواريم روزي شاهد اين امر باشيم  .