مسجد شيخ لطف ‌الله ( ساخته شده در ???? - ???? ميلادي ) يکي از مسجد هاي تاريخي و شناخته شده شهر اصفهان است . اين مسجد شاهکاري از معماري و کاشي‏ کاري قرن يازدهم هجري است به فرمان شاه عباس اول در مدت هيجده سال بنا شده و معمار و بناي مسجد استاد محمدرضا اصفهاني بوده است . تزئينات کاشي‏ کاري آن در داخل از ازاره‏ ها به بالا همه از کاشي ‏هاي معرّق پوشيده شده است . باستان ‌شناسان خارجي در مورد عظمت معماري اين مسجد گفته‏ اند : « به سختي مي ‏توان اين بنا را محصول دست بشر دانست . »

شيخ‌ لطف ‌‌الله جبل‌ عاملي ، پدر زن شاه عباس اول و از علماي‌ بزرگ‌ شيعه‌ در لبنان‌ امروزي‌ بود که‌ به‌ دعوت‌ شاه‌ در اصفهان‌ اقامت‌ گزيد . اين‌ مسجد به‌ منظور تجليل‌ از مقام‌ او و براي‌ تدريس‌ و نمازگزاري‌ وي‌ احداث‌ شد .
مسجد شيخ لطف الله‏ يکي از زيبا ترين آثار تاريخي اصفهان در ضلع شرقي ميدان نقش جهان و مقابل عمارت عالي‌قاپو واقع شده . شماري از کاشيکاري ‌هاي معرق درون و بيرون گنبد و کتيبه ‏هاي خط ثلث آن به خط علي ‌رضاي تبريزي عباسي است .
اين مسجد به علت اينکه نه داراي مناره است و نه داراي شبستان ورودي ( حياط ) و همچنين ورودي آن پله مي ‌خورد ، غير طبيعي است . عدم وجود شبستان و صحن ورودي اين مسجد را به مقتضيات تقارني ميدان نقش جهان (قرار گرفتن مسجد رو به روي عمارت عالي‌ قاپو ) که در نهايت منجر به اين مسئله شده ‌است که نتوان صحني يا حياطي رو به قبله که براي نمازگزاري استفاده شود ، براي آن طراحي کرد .
سر در معرق آن تا پايان سال ???? هجري ساخته و پرداخته شده و اتمام ساختمان و تزئينات آن در سال ????هجري بوده‌ است .
کتيبه سر در آن به خط ثلث عليرضا عباسي و مورخ به سال ???? هجري است ، معمار و بناي مسجد استاد محمد رضا اصفهاني بوده ‌است که نام او در داخل محراب زيباي مسجد در دو لوحه کوچک به اين شرح ذکر شده عمل فقير حقير محتاج برحمت خدا محمد رضا بن استاد حسين بنا اصفهاني ???? خطوط و کتيبه‌ هاي داخل مسجد کار عليرضا عباسي خطاط بسيار مشهور زمان شاه عباس و باقر بنّا خوشنويس گمنام آن عصر است که نمونه خط ثلث او با خط ليرضا عباسي برابري مي ‌کند .
مسجد شيخ لطف الله‏ ؛ يکي از زيبا ترين آثار تاريخي اصفهان است که چشم هر بيننده ‏اي را خيره مي‏ کند و نسبت به هنر هنرمنداني که در انجام آن دخيل بوده ‏اند به اظهار تحسين و اعجاب وا مي ‏دارد

گنبد مسجد شيخ لطف الله يکي از چند گنبد يک پوششي زمان صفويه است . بلندي آن تا آن اندازه است که بتواند در کنار ميدان خود نمايي کرده و بر آن فضا مسلط باشد . خميدگي گنبد از نقطه برآمدگي بزرگ ، ناگهان به سمت داخل گراييده و راس گنبد را تشکيل داده است و اين فشار زياد را ديوار هاي قطور مسجد تحمل مي ‏کند . ديوار هاي مسجد شيخ لطف الله ، براي تحمل سنگيني و فشار گنبد ، قطور ساخته شده ‏اند ، به طوري که در قسمت پنجره‏ ها قطر آن به يک متر و هفتاد سانتيمتر و در قسمت هاي اصلي به بيش از دو متر هم مي ‏رسد .
 در ساختمان و تزئين اژدرهاي سردر و جلوخان و همچنين سکو هاي طرفين سردر ، مرمر هاي بسيار خوب به کار رفته و بقيه قسمت هاي جلوخان و سردر با کاشي هاي خشتي الوان و معرق زينت يافته‏ اند . در اين تزئينات نقوش هندسي ، گل و بوته ، طاووس و همچنين کتيبه هايي به چشم مي ‏خورد که به خط خوش نسخ و نستعليق نوشته شده ‏اند .
نقوش و رنگ هاي به کار رفته در کاشي کاري استادانه گنبد مسجد ، از زيباترين کاشيکاري هاي موجود در معماري ايران است . نور درون مسجد از پنجره‏هاي مشبکي که در جوانب گوناگون ساقه گنبد ساخته شده‏اند تامين مي ‏شود . پرتوي که از اين پنجره‏ ها به درون مسجد مي ‏تابد ، علاوه بر ايجاد روشنايي کافي ، خود به خود نمايشگر فضاي روحاني بناست . ساقه گنبد با کاشي هايي آبي رنگ و نقوش گل و بوته و کتيبه ‏اي از کاشي هاي معرق ، شامل چند سوره کوتاه از قرآن ، تزيين شده است .

محراب مسجد زيباي شيخ لطف الله از نظر آنوبانيني ؛ از شاهکار هاي بي نظير هنر معماري و از زيبا ترين محراب هاي مساجد اصفهان است . اين محراب با کاشيکاري معرق و مقرنس هاي بسيار دلپذير تزيين شده است . درون محراب دو لوح وجود دارد که عبارت " عمل فقير حقير محتاج به رحمت خدا ، محمد رضا بن استاد حسين بناء اصفهان " را مي ‏توان در آنها مشاهده کرد .
در اطراف محراب ، کتيبه ‏هاي ديگري به خط عليرضا عباسي و خطاط ديگري که باقر نام داشته ، ديده مي‏ شود . در اين کتيبه ‏ها رواياتي از پيامبر اکرم و امام ششم شيعيان امام جعفر صادق نقل شده است . اشعاري نيز بر کتيبه ‏هاي ضلع هاي شرقي و غربي به چشم مي ‏خورد که احتمالا سراينده آنها شيخ بهايي ، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوي است .