کلمه مناره مصدر ميمى است از فعل نار ثلاثى مجرد و منامه و معنى اسم مکان مي دهد يعنى جاى روشن.
مناره در قديم الايام بين دو مرز مي ساختند و در آن چيزى نورانى قرار مي دادند تا مرز وابسته را نشان دهد و کم بکم در ميان راه هاى عمومى نيز اين گونه مناره ها را بنا مي کردند تا مسافران و کاروانان بتوانند مسير و مقصد خود را بشناسند.
اول مناره اى که گفته اند بنا گرديد مناره اسکندريه بود که ارتفاع آن دويست و سى ذراع بوده است.
اين گونه مناره هاى بعد از اسلام و در ممالک اسلامى براى گفتن اذان بنا گرديد و از اي نرو در بيشتر جاهائى که بعد از اسلام احداث گرديده مناره هاى پيوسته به مساجد و يا عماراتى است که جنبه مذهبى و تقديس دارد.
بيشتر مساجدي که در قرون اوليه اسلام ساخته شده مناره هم داشته است:
مانند مسجد جورجير اصفهان که نوشته اند مناره آن بيش از يکصد ذراع بوده يا مسجد شهرستان که اينک اثرى از مسجد و مناره آن ديده نمي شود.
مناره باقوشخانه در شمال غربي محله جويباره اصفهان در کنار باغ باقوشخانه قرار دارد . کارشناسان با توجه به تزئينات و شيوه معماري زمان بنياد آن را سده هشتم هجري و يادگار دوره ايلخاني مي دانند .
اين مناره يکي از دو منارهاي بوده که در دو سوي مسجدي به نام مسجد بابا سوخته يا مصلي قرار داشته که جفت آن از ميان رفته است .
دليل معروفيت اين مناره به باقوشخانه يا باغ قوشخانه مجاورت آن با باغ سلطنتي است که در آن پرندگان شکاري پادشاهان نگهداري مي شده .
ويژگيهاي بنا
??? اين سازه متر ارتفاع دارد و پلکان آن معمولي است . تزيينات آن پنج بار تکرار مارپيچ واژه الله اکبر به خط کوفي بنايي فيروزه اي بر زمينه آجري همراه با نقش هاي اسليمي ختايي تزئين شده است و از حيث تزئينات و ويژگي هاي هندسي اثري کم نظير به شمار مي رود .
مرمت بنا
در سال ???? سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و صنايع دستي براي استحکام بخشي سازه - مقرنس کاري - مرمت گنبد مناره – پنجره ها و کاشي کاري تمام سطح مناره و راه پله ها اقدام کرده است .
از کتيبه زير مقرنس هاى بالاى مناره که به خط ثلث سفيد معرق بر زمينه کاشى لاجوردى رنگ است فقطه جمله ( و من دخله ) باقى مانده که در وقايع قسمتى از آيه:
ان اول بيت وضع للناس الذى ببکة مبارکا و هدى اللعاغلمين فيه آيات بينات مقام ابرايهم و من دخله کان آمنا مى باشد.
به نظر نگارنده اين آيه دلالت دارد که محل مزبور مشتمل بر مسجدى بوده و در اثر مروز زمان از ميان رفته است.
در داخل مرنس هاى مناره ها هر سوسن يا طاس شامل يک کلمه است و کلمات موجود به خط ثلث سفيد معرق بر زمينه کاش لاجوردى چنين است:
« محمد » « على » « و فاطمه » « والحسن » « والحسين »
پوشش تزييناتى مناره ها مزبور به خط بنائى فيروزه اى بر زمينه شطرنجى آجرى در هفت رديف به شرح زير است:
رديف اول کلمه ( الله ) ، رديف دوم تکرار کلمه « اکبر » ، رديف سوم تکرار کلمه ( الله ) ، رديف چهارم تکرار کلمه « محمد » ، رديف پنجم تکرار کلمه « و على » ، رديف ششم تکرار کلمه « و حسن »، رديف هفتم تکرار کلمه « و حسين » اين مناره زير شماره 272 به ثبت تاريخى رسيده است .
نشاني : ميدان طوقچي ، خيابان زينبيه جنوبي